Исландские сказки / Íslensk ævintýri - Вадим Грушевский

En er hann var burtu genginn kastar hún klæðunum á gólfið, ólmast svo og umsnýst; er hún þá orðin að versta flagði og segist ekki vita hvað hún eigi að gjöra við slíkt skart sem aldrei hafi á neinu snert nema að éta mannakjöt og bryðja hrossabein; ólmast hún nú enn meir og segist mega úr hungri deyja, því aldrei komi Járnhaus bróðir sinn með kisturnar eins og hann hafi lofað sér.

En í sama bili spretta þrjár fjalir upp úr kastalagólfinu (и в тот же миг вздыбились три половицы с зáмкового пола; samur – тот же; bil – момент; spretta /upp/ – пробиваться; прыгать; /внезапно возникать/; fjöl – половица; доска; kastalagólf – пол в замке) og kemur þar upp jötunn með afarstóra kistu (и явился великан с громадным сундуком; þar – там, туда; jötunn – великан; ётун; обжора; afarstór – огромный; afar – очень; stór – большой). Þau rífa bæði upp kistuna (распахнули они вдвоём сундук; báðir – оба) og er hún full með mannabúka (и полон он человеческих тел; fullur – полный; mannabúkur – человеческое тело; búkur – туловище; живот); rífa þau það í sig (стали они их пожирать; rífa e-ð í sig – сжирать; набивать живот чем-л.) og fer svo bróðir hennar niður aftur sama veg (и исчез: «уходит» тогда её брат под пол, так же как и появился: «тем же путём»; niður – вниз; aftur – назад; снова) og sér engin vegsummerki á gólfinu (и не осталось: «видит» /никакого/ следа на полу; enginn – никакой; vegsummerki – след; vegur – путь; ummerki – признак, след; merki – знак). Þegar hún er búin að seðja sig (когда она наелась; þegar – когда; vera búinn – закончить; быть готовым; seðja sig – насытиться; seðja – насыщать) ólmast hún enn meira en áður (разбушевалась она пуще прежнего; áður – раньше) og þrífur klæðin (схватила ткань; þrífa – хватать) og ætlar að rífa þau í sundur (чтоб: «собирается» разорвать её на кусочки; rífa í sundur – разорвать на клочки; í sundur – на куски).

En í sama bili spretta þrjár fjalir upp úr kastalagólfinu og kemur þar upp jötunn með afarstóra kistu. Þau rífa bæði upp kistuna og er hún full með mannabúka; rífa þau það í sig og fer svo bróðir hennar niður aftur sama veg og sér engin vegsummerki á gólfinu. Þegar hún er búin að seðja sig ólmast hún enn meira en áður og þrífur klæðin og ætlar að rífa þau í sundur.

Nú er að segja frá kóngsbörnunum (нужно теперь о королевских детях слово молвить: «сказать») að þau eru í eikunum (что сидят: «находятся» они в дубах) og hafa séð allar þessar aðfarir (и видели всё это безобразие; aðför – нападение; поступки); biður þá Ásmundur Signýju að ganga út úr eikinni (просит тогда Аусмунд Сигни выйти из дуба) og ná klæðunum (и забрать ткань; ná – получать; хватать) heldur en að heyra þessi óargalæti dag og nótt (а не слушать эти дикие стенания днём и ночью; heldur en – предпочтительнее; heyra – слышать; óargalæti – вой; óarga – свирепый; arga – орать; læti – гвалт; nótt – ночь).

Nú er að segja frá kóngsbörnunum að þau eru í eikunum og hafa séð allar þessar aðfarir; biður þá Ásmundur Signýju að ganga út úr eikinni og ná klæðunum heldur en að heyra þessi óargalæti dag og nótt.

Signý gjörir það (Сигни так и поступила: «делает»); saumar hún nú fötin á sex dögum (шьёт она тогда: «теперь» наряды шесть дней) sem best hún má (старается, как может; best – лучше всего; vel – хорошо), gengur síðan út með þau (выходит потом с ними) og kastar þeim á borðið (да кладёт на стол; kasta – бросать; borð – стол). Skessan verður glöð við það (великанша тому обрадовалась; skessa – великанша; женщина-монстр; людоедка; glaður – довольный; verða glaður við e-ð – обрадоваться чему-л.: «становиться радостным с чем-л.»).

Signý gjörir það; saumar hún nú fötin á sex dögum sem best hún má, gengur síðan út með þau og kastar þeim á borðið. Skessan verður glöð við það.

Nú kemur kóngsson til hennar (вот приходит к ней королевич) og fær hún honum fötin (и даёт она ему наряды); dáðist hann að handbragði hennar (подивился он её умению; handbragð – хорошо выполненная работа; hönd – рука; bragð – вкус; трюк) og skildu þau með blíðu (и попрощались они полюбовно; skilja – расходиться; blíða – мягкость; нежность; любовь; мягкая погода).

Nú kemur kóngsson til hennar og fær hún honum fötin; dáðist hann að handbragði hennar og skildu þau með blíðu.

Skessan aðhefst nú allt hið sama sem fyrri (великанша снова стала бесчинствовать: «делать то же самое, как раньше»; aðhafast – поступать) þangað til Járnhaus kemur (пока Железная Голова не пришёл; þangað til – до того как); sér nú Ásmundur allan þennan aðgang (смотрит: «видит» Аусмунд на весь этот кавардак; aðgangur – шум; грохот) og gengur til fundar við kóngsson (да и идёт на встречу с королевичем; fundur  – открытие; встреча) og biður hann að horfa um daginn á leik einn (и просит его взглянуть на днях на тот беспорядок: «игру»; horfa – смотреть, направлять взгляд; um daginn – на днях; leikur – игра) sem gjörist í kastala hinnar nýkomnu kóngsdóttur (что творится в замке недавно прибывшей королевны; nýkominn – новичок; вновь прибывший; nýr – новый); verður honum flent við að heyra þetta um unnustu sína (будет ему что о своей суженой послушать; verða e-m flent við e-ð – удивляться чему-л.; flenna – расширять; открывать; unnusta – любимая; невеста).

Skessan aðhefst nú allt hið sama sem fyrri þangað til Járnhaus kemur; sér nú Ásmundur allan þennan aðgang og gengur til fundar við kóngsson og biður hann að horfa um daginn á leik einn sem gjörist í kastala hinnar nýkomnu kóngsdóttur; verður honum flent við að heyra þetta um unnustu sína.

Þeir ganga nú báðir (идут они вдвоём) og fela sig á milli þilja (и прячутся за перегородкой: «между панелей»; fela sig – прятаться; á milli – между; þil – панель; деревянная обшивка стены; дощатая перегородка) þar sem þeir geta séð inn til hennar (откуда им её покои видны: «они могут заглянуть к ней»; geta – мочь). Hamast hún nú sem fyrr (буянит она опять, как и раньше; hamast – свирепствовать; работать на износ) og segir við Járnhaus (и говорит Железной Голове) þegar hann kemur (когда тот приходит): „Þegar ég er búin að eiga kóngsson (как станет королевич моим: «когда буду я владеть королевичем») skal ég lifa betur en nú (буду жить краше прежнего: «лучше, чем сейчас»; lifa – жить; betur – лучше), þá skal ég drepa allt pakkið í höllinni (убью я тогда весь этот дворцовый сброд: «сброд во дворце»; drepa – убивать; pakk – сброд) og koma með ætt mína (и приду со своей семьёй; ætt – семья), og þá held ég tröllin gleðji sig við mig og mann minn (и тогда, думаю, будут тролли мной и мужем моим довольны; halda – думать; считать; tröll – тролль; великан; gleðja sig við e-ð – радоваться чему-л.).“

Þeir ganga nú báðir og fela sig á milli þilja þar sem þeir geta séð inn til hennar. Hamast hún nú sem fyrr og segir við Járnhaus þegar hann kemur: „Þegar ég er búin að eiga kóngsson skal ég lifa betur en nú, þá skal ég drepa allt pakkið í höllinni og koma með ætt mína, og þá held ég tröllin gleðji sig við mig og mann minn.“

Verður kóngsson svo reiður við þetta (/так/ рассердился королевич на такие речи: «на это»; reiður – сердитый) að hann kveikir í kastalanum (что поджёг он замок; kveikja í e-u – поджигать что-л.) og brennir hann til kaldra kola (и сжёг его дотла; brenna – гореть; til kaldra kola – дотла; kaldur – холодный; kol – уголь). Ásmundur segir honum nú allt um eikurnar (Аусмунд рассказал ему тогда: «теперь» всё про дубы) og undrast hann mjög fegurð Signýjar (и подивился он красоте Сигни; undrast – удивляться; fegurð – красота) og þess sem þar inni var (и тому, что там внутри = в дубах было). Biður hann nú Signýjar systur Ásmundar (зовёт он тогда: «теперь» в жёны: «просит» Сигни, сестру Аусмунда), en Ásmundur systur Hrings (а Аусмунд – сестру Хринга); fara þau brúðkaup bæði fram (празднуют они оба свадьбы; fara fram – проводиться). Ásmundur fer nú heim og til föður síns (Аусмунд отправляется домой, к отцу своему). Tóku þeir mágar ríki eftir feður sína (приняли шурин и деверь правление от своих отцов; mágur – зять; шурин; деверь; ríki – власть; правление; королевство; государство) og ríktu til ellidaga (и правили до старости; ellidagar – старость: «дни старости»; elli – пожилой возраст; старость). Og lýkur svo þessari sögu (на том и /этой/ сказке конец; ljúka – закрывать; заканчивать; saga – сказание; сага).

Verður kóngsson svo reiður við þetta að hann kveikir í kastalanum og brennir hann til kaldra kola. Ásmundur segir honum nú allt um eikurnar og undrast hann mjög fegurð Signýjar og þess sem þar inni var. Biður hann nú Signýjar systur Ásmundar, en Ásmundur systur Hrings; fara þau brúðkaup bæði fram. Ásmundur fer nú heim og til föður síns. Tóku þeir mágar ríki eftir feður sína og ríktu til ellidaga. Og lýkur svo þessari sögu.

Báráður (Баурауд)

Einu sinn var karl og kerling í koti (жили-были: «однажды» муж с женой /старик со старухой/ на маленьком хуторе; karl – мужчина; муж; старик; kerling – старуха; баба; жена; kot – небольшой хутор; хижина; избушка). Þau áttu ekkert barn (у них не было детей; ekkert – ср. р. от enginn – никакой). Þótti þeim það mjög leiðinlegt (очень они из-за этого тужили: «представлялось им это очень грустным»; þykjast – считаться; leiðinlegur – скучный; грустный; leiði – отвращение; скука), en gátu ekki að gert (но ничего они не могли поделать). Þeim varð oft sundurorða út af þessu (они часто ругались из-за этого; e-m varð sundurorða út af e-u – кто-л. поссорился из-за чего-л.; í sundur – вдребезги; orð – слово) og kenndu hvort öðru um (и друг друга винили; kenna e-m un e-ð – обвинять кого-л. в чём-л.; hvor annan – друг друга). Að lokum varð fullkomið ósamlyndi á milli þeirra og rifrildi (в конце концов разругались они в пух и прах: «стало полное несогласие между ними и раздор»; að lokum – наконец; lok – конец; fullkominn – полный; совершенный; ósamlyndi – несогласие; samlyndi – гармония; saman – вместе; lyndi – нрав; á milli – между; rifrildi – ссора), því að hvorugt vildi meðkenna (что ни один, ни другой не хотел признать; hvorugur – ни один /из двух/; meðkenna – признавать), að það væri sér að kenna (что всё дело в том: «виной тому было то»), að þau gátu ekki eignazt krakka (что у них /просто/ не могло быть детей; eignazt = eignast /barn/ – заводить /ребёнка/; krakki – ребёнок, дитя). Karlinn fór þá í burtu í reiði sinni (тогда старик в гневе ушёл из дома: «прочь»; reiði – гнев) og kvaðst skyldu ganga næst lífi hennar (сказав, что чуть ли не убьёт её; ganga næst lífu e-s – чуть не убить кого-л.: «пойти за жизнью: «вплотную к жизни» кого-л.»; næst – ближайший; почти; líf – жизнь), ef hún yrði ekki komin í burtu (если она не уберётся прочь), þegar hann kæmi heim aftur (когда он вернётся домой; aftur – назад, обратно).